Ulice u gradu Zvorniku nisu bile u mraku, čak ni u doba kad naš grad nije imao električnu rasvjetu.
Prvobitno osvjetljenje bilo je pomoću FENJERA, koji su postavljani na posebno izgrađenim stubovima na više mjesta u gradu.
U početku u te FENJERE (oblik kao staklene kutije) postavljane su svijeće, zatim punjene su gasom (lambe) koje su osvjetljavale ulice grada, a poslovima čišćenja, paljenja i gašenja brinuo se čovjek koji je uvijek sa sobom nosio kantu sa gasom i merdevine. Zvao se (titula) POSVANDŽIJA. Istovremeno, pored svog posla, on je u toku noći obilazio i lokalne dućane, radnje, skladišta, pazeći da neko možda nije zaboravio da zaključa, da je ostavio otvoren prozor, ili da neko nije pokušao šta da ukrade i slično, odnosno možemo reći da je imao i titulu NOĆNOG DEŽURNOG PORTIRA po ulicama grada.
Ukoliko bi primjetio šta sumnjivo, odmah je trčao kući vlasnika tog objekta, te lupanje u kantu budio istog, a ukoliko se ne probudi, onda je znao udarati i štapom po prozorima i vratima dok se ovaj ne bi probudio.
Posljednji zvornički posvandžija bio je Huso Bičakčić iz Beksuje, koji je ovaj posao obavljao sve do 1937. Godine, kada Zvornik dobija električnu struju i fenjere zamjenjuju električne svetiljke.
Prva električna struja u Zvornik dovodena je na inicijativu tadašnjeg gradonačelnika Stanka Nikolića, koji je zajedno sa Skupštinom donio tu historijsku odluku za ovaj grad. Neki zvornički velikaši, uveliko su bili protiv dovođenja električne struje, a posebno u negodovanjima isticali su se Jovičići i Kurići, jer su se plašili da će uveliko doći do smanjenja prodaje gasa (iz navedenog možete zaključiti čime su se bavili).
Prvo su Zvorničani pokušali sa vlastitom proizvodnjom električne energije. U gradu je 1936. Započela izgradnja male centrale čija je parna mašina imala 75 konjskih snaga, a kao gorivo koristilo se drvo. Lokacija te male centrale bila je kod zgrade Zabavište, gdje su izgradili i prvi stan za prvog električara Zvornika, a to je bio Božo Jocić.
Kasnije je donijeta odluka, zbog skupoće nabavke drveta, da je rentabilnije priključiti se na HE “Banja Koviljača”, što je i učinjeno 1937. godine. Naime, kablovi (žice) su preko stubova direktno dovedene od Banje Koviljače do Zvornika, i to preko bosanske strane.
Dan puštanja struje bio je kao najveći praznik. Naime, svi su se u večernjim satima okupili kod Kasine, jer su svi željeli da budu svjedoci tog čuda u svom gradu.
Kada je svijetlo prvo upaljeno u Kasini i obližnjim zgradama, nastalo je neopisivo slavlje, pa čak su slavili i oni koji su energično odbijali dovođenje električne energije.
Interesantan podatak je da je u gradu bilo 38 uličnih sijaličnih mjesta a samo 80 domaćinstava imalo struju.
Te cifre su u narednim godina konstantno rasle, a nakon Zvornika, prvo okolno mjesto koje je dobilo električnu struju bio je Kozluk 1952. godine, a zatim i Čelopek.
Do 1947. godine, jedini električar u Zvorniku bio je ranije pomenuti Božo Jocić a kasnije njegov učenik Nurija Sarajlić Rođa, koji su obavljali sve poslove vezano za eletričnu energiju u gradu: popravke, održavanje javne rasvjete, trafostanica i slično tome.
“Božinica traži (zove) Božu”
Zanimljiva je priča dugo godina pričana po gradu Zvorniku. Naime, kada bi se neko prijavio neki kvar, a Bože Jocića nije bilo kod kuće, onda je njegova žena da bi ga o tome obavijestila morala da uradi slijedeće: ona je tri puta na kratko vrijeme u trafostanici isključivala struju (palica – gore –dole) a u cijelom gradu se svijetlo na kratko gasilo i palilo, što je automatski bio znak Boži da mora kući, jer je nastao neki problem, odnosno neko je prijavio kvar. Tada je u Zvorniku nastala fraza: “Božinica traži Božu”.
Godine 1955. u funkciju je puštena i HE “Zvornik” što je uveliko doprinjelo modernizaciji električne mreže i postavljanje neonskih sijalica u zvorničku javnu rasvjetu. Taj proces završen je tek 1959. godine.
Priča o izgradnji HE “Zvornik” biće neki naredni put tema našeg istraživanja i zanimanja.
(Zvornički.ba)
