Parazitska bolest odraslih pčela i legla koju izaziva krpelj – Varroa jacobsoni postala je veliki problem na mnogim pčelinjacima. U zadnjih 10-15 godina pojavilo se možda preko stotinu lijekova, što govori o ozbiljnosti situacije u kojoj su se pčelari našli. Od tih lijekova danas se zadržalo jedva dvadesetak, ali još uvijek ni jedan od njih u potpuno ne uništava varou, navodi stručnjak za voćarstvo Poljoprivredno stručne službe Leskovac Nenad Stefanović.
Kako smo ranije pisali, varoa je invazivna parazitska bolest larvi, lutki i odraslih pčela koju prouzrokuje (krpelj) varoa. To je veliki krpelj vidljiv golim okom, tijelo je prekriveno ovalnim veoma tvrdim hitinom. Ženka je smeđo-crvenkaste do kestenaste boje, duga 1,0 – 1,7 mm, a široka 1,5 -1,9 mm. Čitavo tijelo je ovalno, spljošteno i nazubljeno, pokriveno veoma sitnim dlačicama.
Tretman kad se skinu svi nastavci
Obavezan tretman protiv varoe treba započeti krajem jula ili početkom avgusta kad se skinu svi nastavci sa medom. Veoma bitna stvar je da su prethodne generacije pčela imale tolerantnu zaraženost (ne više od jedne varoe na 100 pčela). Najnovija ispitivanja pokazuju da količina vitelogenina, najbitnijeg proteina u hemolimfi pčela što se tiče zimovanja, opada, ukoliko je zaraženost većeg stepena.
Ukoliko je veća zaraženost varoe smanjuje se i količina vitelogenina kod pčela, što može skratiti život pčela. Takođe je utvrđeno da je varoa vektor virusa deformisanih krila kod pčela. Postoji veliki broj lijekova koji se koriste za suzbijanje varoe.
Amitraz je najviše korišten kao lijek u borbi protiv varoe, ali se zna da amitraz djeluje kancerogeno, mutageno (djeluje na nasljedne osobine pčela). Još se upija u med, polen i vosak. Veliki nedostatak ovog preparata jeste i taj što se pčele moraju tretirati više puta, zbog toga što se varoa nalazi na pčelama u manjoj mjeri, a veći dio je u leglu (4-10 puta na svakih 3-4 dana), ističe ovaj stručnjak.
Efikasan, ali zabranjen u EU
Međutim, ovakvo tretiranje pčela uništi varou u relativno visokom postotku, ali istovremeno ostavi posljedice po imunološko i biološko zdravlje pčela i matice. Ovakav način tretiranja je i dalje dosta zastupljen iako je zabranjen u zemljama EU.
U novije vrijeme se preporučuju mravlja i oksalna kiselina kao lijek u borbi protiv varoe. Mravlja se inače koristi tako što se kartoni veličine 20x30x0,2 cm natapaju u 20 ml 65 %-tne mravlje kiseline. Ovako natopljeni kartoni ovom kiselinom stavljaju se u košnicu u periodu kada ima legla. Kod njene primjene moraju se ostvariti odgovarajući uslovi, da ne bi došlo do gubitka matice.
Jesenje pčele moraju biti zdrave
Leto mora biti široko 35 cm, temperatura vanjske okoline ne smije biti veća od 30 stepeni C, a optimalni rezultati se postižu na temperaturi ispod 27 stepeni. Zašto je neophodno tretirati pčele protiv varoe krajem jula – početkom avgusta? Jer matica od 15. avgusta pa do kraja polaganja jaja snese oko 15.000 jaja iz kojih se izlegu jesenje pčele, koje ulaze u zimu i koje treba da odnjeguju proljetno leglo, naglašava Stefanović.
Zato one moraju biti zdrave, odnosno oslobođene od varoe. Zbog toga, najvažnije tretiranje pčela protiv varoe treba biti u prvoj polovini avgusta, sa 4-5 puta u razmaku od po 3-4 dana. Posebno je značajno tretiranje pčela u oktobru i novembru, kada u košnici nema legla, odnosno kada je sva varooza na pčelama.
