Prema podacima Svjetske zdravstvene organizacije, gotovo cijela svjetska populacija (99%) izložena je nivoima zagađenja zraka koji su viši od preporučenih nivoa.
Smatra se da je zagađenje zraka uzrok preko tri miliona smrtnih slučajeva svake godine zbog ishemijske bolesti srca (infarkt srca) ili moždanog udara. To je više od faktora rizika za bolesti srca poput dijabetesa (šećerna bolest), pušenja ili gojaznosti.
Zagađenje zraka je također uzrok invaliditeta kod 3% populacije na globalnom nivou.
U zagađenom vazduhu, najnegativnije poslijedice uzrokuju tzv. partikularne čestice (PM), ugljični monoksid (CO), ozon (O3), azotni dioksid (NO2) i sumpor dioksid (SO2).
PM – čestice koje se mogu udisati, variraju u sastavu i veličini i obično se klasifikuju u 3 grupe veličine, od kojih PM 2,5 čestice imaju najnegativniji efekat na kardiovaskularni sistem.
Hemijski sastojci PM 2.5 čestica variraju u zavisnosti od izvora emisije i uključuju elementarni ugljik, prelazne metale, složene organske molekule, sulfate, nitrate, tlo i prašinu. PM čestice mogu prodrijeti duboko u pluća i ući u krvotok, utičući na kardiovaskularni (ishemijska bolest srca), cerebrovaskularni (moždani udar) i respiratorni sistem. I dugotrajna i kratkotrajna izloženost česticama povezana je sa povećanom smrtnosti i oboljevanjem od kardiovaskularnih i respiratornih bolesti.
Imajući u vidu, do sada manje poznatu ulogu zagađenja vazduha kao riziko faktora u nastanku i pogoršanju kardiovaskularnih oboljenja, u zemljama sa razvijenim preventivnim programima, se već pokreću značajne aktivnosti da bi se smanjilo zagađenje vazduha, a time i smanjila smrtnost od bolesti kardiovaskularnog sistema.
Zagađen zrak – Ogroman problem u BiH
Pošto smo svjedoci da se BH gradovi često nalaze pri vrhu po stepenu zagađenosti vazduha, sasvim je logično da je oko 45% svih umrlih u Bosni i Hercegovini, iz grupe kardiovaskularnih bolesti, dok je taj udio na svjetskom nivou oko 29%. Naravno, zagađenje vazduha nije jedini i isključivi krivac za visoku smrtnost u našoj zemlji. Ne smijemo zaboraviti hipertenziju, Diabetes mellitus, gojaznost, fizičku neaktivnost, pušenje, povišen holesterol, ali se sa ovim faktorima rizika svakodnevno “borimo”.
Međutim, preventivno djelovanje u segmentu spriječavanja negativnog djelovanja zagađenog vazduha na povećanje smrtnosti od kardiovaskularnih oboljenja, je apsolutno zapostavljeno i uglavnom, nepoznato.
Prof dr Elmir Jahić, kardiolog
