NIKAD MANJE BEBA: RS svake godine izgubi oko 15.000 stanovnika!

Tačno prije godinu dana javnosti je predstavljena naučno-istraživačka studija „Demografski razvoj i populaciona politika Republike Srpske analiza stanja i prijedlog mjera“, koju je izradio Centar za demografska istraživanja iz Banjaluke na čelu sa profesorom Draškom Marinkovićem., piše banjalučki portal Srpskainfo.

U okviru istraživanja analizirane su aktuelne mjere i aktivnosti na unapređenju pronatalitenog programa, posebno aktivnosti usmjerene prema dječijoj i porodično-pravnoj zaštiti, ali i specifične mjere kako na entitetskom, tako i na nivou lokalne samouprave u cilju podsticanja rađanja.

Opšti zaključak ja bio da se u proteklom periodu sprovodilo dosta mjera i aktivnosti, ali da one nisu sistematizovane, da kao takve nisu dovoljno ni prepoznate, pa ih je potrebno i dodatno afirmisati, nadograđivati i inovirati.

Rezultati istraživanja su dali konkretne prijedloge mjera sa smjernicama, aktivnostima i mehanizmima kroz nove i pojedinačne ciljeve i efekte u provođenju mjera populacione politike za naredni period, a u cilju poboljšanja aktuelne demografske situacije i aktiviranja efikasnijih mjera u pronatalitenom programu u RS.

Srpskainfo je proverila šta je urađeno od tada.

– Prema dosadašnjem saznanju u proteklih godinu dana zadržane su sve postojeće mjere i aktivnosti u sprovođenju pronatalitetne populacione politike. Dakle, po mom mišljenju opredjeljenje institucija vlasti je da se ne ukidaju stečena prava i postojeće mjere i aktivnosti, ali da se postepeno uvode i neke nove mjere i podsticaji u cilju povećanja rađanja – objašnjava za Srpskainfo profesor Marinković.

Akcenat na ruralna područja

Misli da je sada akcenat na podsticaju rađanja u ruralnim sredinama, jer je još početkom godine najavljeno da će Ministarstvo poljoprivrede, šumarstva i vodoprivrede dodijeliti po 500 КM za svako novorođeno dijete na poljoprivrednim gazdinstvima u Republici Srpskoj.

U prilog ove konstatacije je i, kako kaže, najnovija odluka Vlade RS da podrži projekat Ministarstva porodice, omladine i sporta koji se odnosi na izgradnju stambenih objekata za mlade bračne parove i samohrane roditelje iz ruralnih sredina.

– To je veoma dobro, a već ranije sam isticao da bi podsticaj rađanja na selu, odnosno podsticanje održivosti sela i života na selu moglo biti značajan faktor zadržavanja stanovništva u ruralnim sredinama, a tako i unapređenja ukupne demografske slike u Republici Srpskoj – ističe Marinković.

Na pitanje da li je bilo očekivano da se u prvoj polovini godine rodi nikad manje beba, misli da ipak treba sačekati kraj kalendarske godine i objavu konačnih rezultata.

– Tek tada bismo mogli validno upoređivati podatke sa prethodnim godinama. U prilog tome je i konstatacija da skoro uvijek u prvoj polovini godine imamo manji broj rođenih u odnosu na drugu polovinu godine, što se u demografiji naziva sezonalnost rađanja. Mišljenja sam da ćemo na kraju ove godine opet imati manji broj rođenih nego prethodne godine, a s obzirom na trenutni fertilni potencijal, sigurno će taj broj opet biti iznad 9.000 – ocjenjuje Marinković.

Apsurdi

Već desetak godina, kako kaže, ističe potrebu da se kod nas uvede jedinstveni registar stanovništva iz koga bismo mogli dobiti i tačan broj stanovnika ali i napraviti pouzdaniju projekciju budućeg kretanja stanovništva.

– Mi nemamo više ni kontinuitet u sprovođenju popisa stanovništva, jer kod nas prođe po 22 godine između popisa 1991. i 2013. godine. Apsurdno je da ni naredne godine nećemo sprovesti planirani Popis, jer još nismo donijeli ni zakon, a niti smo obavili pripreme za novi popis stanovništva – dodaje Marinković.

Neke njegove kolege, demografi, procjenjuju da će za deceniju u Srpskoj da bude tek oko 750.000 stanovnika, a što neće biti dovoljno za obavljanje osnovnih funkcija.

– Postoje različite procjene o trenutnom ili o budućem kretanju broja stanovnika u Republici Srpskoj. Nazvao bih to predviđanjima ili prognozama, jer u demografiji postoji eksplicitan način izrade projekcija stanovništva, koje se rade odgovarajućim metodama. Istina za takve metode trenutno nam nedostaju podaci o vanjskom migracionom saldu. Ipak, postoje već objavljene i usvojene studije i dokumenti kao što su Strategija razvoja Republike Srpske, Prostorni plan RS i Strategija penzionog osiguranja gde su već urađene projekcije stanovništva – navodi Marinković.

Koliko će nas biti za tri decenije

Po tim projekcijama, koje, kako kažu, pretpostavljaju samo neke migracione trendove, polovinom ovog vijeka u Srpsko bi moglo biti svega 800.000 stanovnika.

– Međutim, sve to zavisi od trenutnih ali i budućih demografskih trendova i faktora koji će uticati i na prirodno kretanje, ali i na već pomenute migracije stanovništva. S obzirom na dosadašnji intenzitet prirodne depopulacije i odseljavanje stanovništva, procjena je da smo godišnje gubili oko 15.000 stanovnika. Da li će se taj broj povećavati ili možda smanjivati zavisi od brojnih faktora od kojih su socio-ekonomske jedan od najznačajnijih – poručuje Marinković.

Inače, u ovom istraživanju su učestvovali istaknuti stručnjaci iz različitih oblasti: demografije, sociologije, reproduktivnog zdravlja i porodično-pravne i socijalne zaštite.

– Rezultati istraživanja su potvrdili da Republika Srpska nema cjelovitu populacionu politiku, ali da su u posljednjih desetak godina kroz djelatnosti različitih institucija, a prije svega nadležnih ministarstava u Vladi RS, sprovedene određene aktivnosti, ali i izdvojena značajna materijalna sredstva, koja su u funkciji podsticajnih mjera populacione politike. Opšti zaključak ja bio da se u proteklom periodu sprovodilo dosta mjera i aktivnosti, ali da one nisu sistematizovane, da kao takve nisu dovoljno ni prepoznate, pa ih je potrebno i dodatno afirmisati, nadograđivati i inovirati – ističe Marinković.

Rezultati istraživanja su, kako kaže, dali konkretne prijedloge mjera sa smjernicama, aktivnostima i mehanizmima kroz nove i pojedinačne ciljeve i efekte u provođenju mjera populacione politike za naredni period, a u cilju poboljšanja aktuelne demografske situacije i aktiviranja efikasnijih mjera u pronatalitenom programu u Republici Srpskoj. Dokument je ponudio i neke politike prema odlivu stanovništva, za koje je potrebno sprovesti dodatna istraživanja, a nakon toga predložiti i konkretne mjere.

– Opšte načelo populacione politike bi se trebalo zasnivati na principu slobodnog odlučivanja svakog pojedinca i svake porodice o veličini, bez obzira gdje se ta politika primjenjuje. Populaciona politika trebalo bi da se ogleda kroz pronatalitetne mjere na državnom i na lokalnom nivou. Veoma je važno da se uspostavi i razlika između mjera populacione i socijalne politike, kao i potreba da se razvijaju programi populacione obuke i tako stvori zdravija populaciona klima u društvu – poručuje profesor Marinković.

U svakoj sedmoj kući ne gori svjetlo

Svako sedmo domaćinstvo u Republici Srpskoj nema potrošnju električne energije, što može da bude jedan od pokazatelja koliko naših građana sa imovinom u RS je u inostranstvu.

Po podacima koje smo dobili iz “Elektroprivrede RS”, između 13 i 15 odsto potrošača iz kategorije domaćinstava nema potrošnju struje.

– Krajem 2019. godine na distributivnu mrežu MH “ERS” iz kategorije domaćinstva evidentirano je 528.429 potrošača, od kojih je 74.736 kupaca bez evidentirane potrošnje, što je 14,1 odsto od ukupnog broja mernih mesta – podaci su ERS.

U ovoj kompaniji kažu da je uglavnom reč je uglavnom o vikendicama, stambenim objektima u povratničkim naseljima, te o objektima čiji su vlasnici na radu izvan Republike Srpske i povremeno borave u svojim stambenim objektima, bilo da je reč o kućama ili stanovima.

Vodovod koji snabdijeva najveći broj potrošača u Srpskoj je banjalučki.

Na kraju prve polovine godine su imali 38.861 potrošača iz kategorije domaćinstva, od kojih 705 nije imalo nikakvu potrošnju. Dok 7.263 potrošača iz kategorije domaćinstva ima veoma malu potrošnju, između 11 i 30 kubika godišnje.

GODIŠNJE ODE 450 ĐAKA

Republika Srpska je u proteklih pet godina ostala bez 2.243 školaraca, čiji su ih roditelji ispisali iz škola, i to zbog odlaska u inostranstvo. Podaci su zvanični, odnosno ovu evidenciju vodi Zavod za statistiku RS na osnovu podataka koje im dostavljaju nadležne institucije. Drugim riječima, godišnje gubimo oko 450 školaraca ili svake godine imamo 25 odjeljenja manje samo po tom, jednom osnovu. Ako se uzme u obzir da se sve manje djece rađa, onda je problem s najvažnijim resursom društva mnogo užareniji. Takođe, znatno više osnovaca je otišlo u inostranstvo nego srednjoškolaca, što samo potvrđuje da mlađi ljudi, odnosno aktivna radna snaga odlazi u većem broju.

– Jedan kolega, prosvjetni radnik, požalio mi se prošle godine da se iz njegovog razreda u samo jednom mjesecu troje učenika ispisalo iz škole zbog odlaska u inostranstvo – ocijenio je za Srpskainfo Dragan Gnjatić, predsjednik Sindikata obrazovanja, nauke i kulture.